Proces hematopoezy - czym jest?

Hematopoeza to proces towarzyszący człowiekowi oraz wielu innym organizmom przez całe życie - od rozwoju płodu aż do śmierci. Jest złożonym zjawiskiem, od którego zależy znaczna część prawidłowo funkcjonujących tkanek i narządów. Jest to produkcja krwi, która dzieli się na wiele rodzajów komórek, z czego każda ma inne zadanie.

Hematopoeza - czym jest?

Hematopoeza, hemopoeza i hemocytopoeza - wszystkie trzy terminy mają jedno znaczenie, czyli proces wytwarzania krwi w organizmie. Obejmuje wszystkie składniki krwi, w tym także osocze. Zachodzi w tak zwanym układzie krwiotwórczym, czyli we wszystkich tkankach, które biorą udział w produkcji krwi - szpiku kostnym, śledzionie, wątrobie. Hematopoeza zaczyna się już w pierwszych tygodniach rozwoju płodu i trwa nieustannie przez całe życie organizmu.

Z czego składa się krew?

Krew tworzy aż 10 różnych typów komórek, z czego każdy ma inne zadanie. Zasadniczo można je jednak przypisać do trzech podstawowych kategorii:

• Czerwone krwinki (erytrocyty) są odpowiedzialne za transport tlenu i hemoglobiny po całym organizmie.
• Białe krwinki (leukocyty) wspierają układ odpornościowy. Występują w kilku odmianach, z czego każda zajmuje się zwalczaniem innych zagrożeń, jakie dostają się do organizmu, na przykład limfocyty eliminują niektóre wirusy i nowotwory, a neutrofile zwalczają infekcje bakteryjne i grzybicze.
• Płytki krwi (trombocyty) - ich funkcją jest zapewnienie krzepliwości krwi.

Hemocytopoeza w rozwoju zarodka

Hemopoeza jest obecna w życiu płodu już od pierwszych tygodni jego istnienia. Wygląda jednak inaczej niż w przypadku dorosłego osobnika, ponieważ polega tylko na wytwarzaniu czerwonych krwinek, które mają dostarczyć tlen do rozwijających się narządów. Istotna jest tu funkcja woreczka żółtkowego. Odżywia on zarodek aż do momentu całkowitego wykształcenia łożyska, a zanim to następuje, kontroluje proces hematopoezy. W miarę rozwoju łożyska hemopoeza stopniowo przenosi się do powstających narządów, takich jak wątroba, śledziona i szpik kostny. Zaczyna także produkować inne rodzaje krwinek. U dorosłych ludzi proces wytwarzania krwi ma miejsce głównie w szpiku kostnym, natomiast u młodszych osób, w tym u niemowląt, trwa także w śledzionie i wątrobie. Śledziona jest jedną z części układu limfatycznego, czyli tego, który odpowiada za zdrowie i odporność organizmu a także zajmuje się zwalczaniem chorób. Obok niej system ten tworzą węzły chłonne i grasica. Wytwarzają one rodzaj białych krwinek zwanych limfocytami, których zadaniem jest eliminowanie wirusów i zmian nowotworowych.

Proces hematopoezy pod mikroskopem

Hemopoeza to proces, który trwa w organizmie nieustannie, aby natychmiast zastąpić ubytki w zawartości krwi. Każdego dnia ulega wymianie około 1% krwi. Szybkość tego procesu ulega jednak zmianie w zależności od zapotrzebowania oraz stanu, w jakim znajduje się całe ciało. Cały proces zaczyna się od komórki macierzystej, która mnoży się, a niektóre z nowo powstałych komórek zamieniają się w komórki prekursorowe, które po dostatecznym rozwinięciu staną się poszczególnymi typami komórek. Dzielą się one i przekształcają w dojrzałe składniki krwi (czerwone i białe krwinki lub płytki krwi). Jest to zjawisko tak zwanej hematopoezy trójliniowej. Każda komórka krwi przechodzi proces dojrzewania, zanim stanie się swoją ostateczną wersją. W przypadku erytrocytów transformacja zachodzi aż pięć razy, a u płytek krwi tylko trzy. Białe krwinki, które występują w wielu odmianach, mają najbardziej skomplikowany proces przemiany. W zależności od tego, jakim rodzajem komórka ma stać się na końcu, przemienia się trzy lub cztery razy.

Wpływ na zdrowie

Krew może chorować tak samo jak wszystkie inne tkanki w organizmie. Istnieje szereg zaburzeń jej dotyczących, które występują nawet wtedy, gdy proces hemopoezy zachodzi prawidłowo. Nowotwory krwi, na przykład białaczka czy chłoniak, mogą zmieniać liczbę białych krwinek. Innym przypadkiem jest anemia, czyli niedokrwistość, do której dochodzi w momencie, kiedy we krwi nie ma wystarczającej ilości hemoglobiny. Przyczyny tej choroby mogą być różne. Dochodzi do niej między innymi w momencie, kiedy ciało zostanie uszkodzone i ma większe niż zazwyczaj zapotrzebowanie na krew - narządy odpowiedzialne za hematopoezę nie nadążają z produkcją.